“Zombiebedrijven mogen onze economie niet verder infecteren”

Niet alleen gezonde bedrijven hebben tijdens de coronapandemie massaal genoten van overheidssteun, maar ook de zogenaamde “zombiebedrijven”. Dat zijn bedrijven die voor de coronacrisis op de rand van een faillissement stonden maar dankzij de steunmaatregelen in leven werden gehouden. Volgens bedrijfsdata-expert Graydon vallen in ons land 36.596 bedrijven onder die noemer. “Het probleem van de zombiebedrijven is niet nieuw, maar wordt wel versterkt door de financiële middelen die de overheid tijdens deze crisis massaal uittrekt, ook voor hen”, zegt federaal parlementslid Katrien Houtmeyers (N-VA), die een voorstel klaar heeft liggen om zombiebedrijven aan te pakken.

De coronacrisis heeft een ernstige impact op het economische leven. Dat zelfstandigen en bedrijven de crisis toch het hoofd kunnen bieden, hebben ze onder meer te danken aan de steunmaatregelen van de overheden. Zonder die steun zou nu 1 op 2 Belgische bedrijven in zware moeilijkheden verkeren. Maar doordat overheidssteun massaal en niet fijnmazig wordt verleend, is deze ook terechtgekomen bij zombiebedrijven. Dat zijn bedrijven die noch failliet noch levensvatbaar zijn.”

Volgens bedrijfsdata-expert Graydon blijkt dat 36.596 (9,4%) van de bedrijven in ons land aan de omschrijving van zombiebedrijf voldoet. De Europese Centrale Bank (ECB) waarschuwde al dat zombiebedrijven door de coronacrisis nog minder levensvatbaar zijn geworden dan voordien en dat een “zombificatie” van de economie een herstel dreigt te belemmeren.

Het aantal faillissementen blijft vandaag nog beperkt, maar de vraag is wat er zal gebeuren als de coronasteunmaatregelen volledig worden afgebouwd. Een faillissementenstorm dreigt op ons af te komen. “Zombiebedrijven zijn een probleem”, verduidelijkt Houtmeyers, “want ze schaden de productiviteit en vervalsen de concurrentie. Door zombiebedrijven in leven te houden, is er minder plaats voor gezonde nieuwkomers. Bovendien moeten we erover waken dat gezonde bedrijven, die tijdelijk door een moeilijke periode gingen omwille van de coronacrisis, niet worden meegezogen door zombiebedrijven die hun facturen niet kunnen betalen.”

Ministers van Economie Pierre-Yves Dermagne (PS) en van Middenstand David Clarinval (MR) volgen het standpunt van Houtmeyers en bevestigen dat overheidssteun niet naar zombiebedrijven zou mogen vloeien. “Maar”, zo redeneert Clarinval, “het is niet aan de staat om te beslissen of een bedrijf al dan niet een zombiebedrijf is.” “Maar als we die denkpiste volgen, moeten we dus lijdzaam toekijken hoe het broodnodige overheidsgeld in de verkeerde zakken blijft terechtkomen”, reageert Houtmeyers.

Houtmeyers pleit voor een strengere aanpak. Ze heeft nu een voorstel klaar om zombiebedrijven aan te pakken. “Het is cruciaal om maatregelen te nemen die een efficiënte afhandeling van faillissementen mogelijk maken opdat vrijgekomen kapitaal sneller naar productievere en gezonde bedrijven kan vloeien. Daarnaast bestaan er in de wet instrumenten die vandaag nog onvoldoende worden aangewend. Zo voorziet een ‘alarmbelprocedure’ dat de algemene vergadering van een bedrijf moet worden samengeroepen indien het netto-actief is gezakt tot beneden de helft van het kapitaal. De vergadering moet dan beslissingen nemen over het voortbestaan van het bedrijf en eventuele herstelmaatregelen of een ontbinding. Ook de gerechtelijke ontbinding en vereffening is een instrument bij uitstek om zombiebedrijven te kunnen aanpakken. Een bedrijf dat bijvoorbeeld haar verplichting om een jaarrekening neer te leggen niet is nagekomen, kan worden geschrapt uit de Kruispuntbank van Ondernemingen. Dat zijn vaak de eerste signalen die ook bij zombiebedrijven worden teruggevonden. In de praktijk gaat hier echter maar weinig aandacht naar uit.”

“Zombiebedrijven hebben geprofiteerd van de economische standstill. Om onze economie te helpen herstellen, is het dus noodzakelijk dat we maatregelen nemen om hen aan te pakken en te elimineren”, besluit Houtmeyers.