© Frankie and Fish
Er wacht ons een economische crisis van formaat in 2021. Een analyse van het VBO en Graydon eerder deze week maakte dit nog eens duidelijk: er dreigen komende jaren 50.000 faillissementen en 120.000 ontslagen door de gevolgen van het coronavirus.
Een economische crisis dus, inclusief vele faillissementen van horeca-zaken en kledingboetieks, maar ook doodnormale typische Vlaamse kmo's. Die kunnen het gevolg zijn van de vele investeringen die zijn uitgesteld of door het feit dat grote buitenlandse ondernemingen, waar onze bedrijven vaak toeleveranciers zijn, de buikriem zullen aanspannen.
Vele kmo's kregen al uitstel van kapitaalaflossing bij hun bank. Of, juister geformuleerd: niet van de bank, maar van de overheid. De banken werden met name verplicht om dit te doen. Banken zijn geen vzw's, dat weten we al lang.
Als psycholoog kan ik enkel aanraden om eens je oor te luister te leggen bij een ondernemer die is failliet gegaan. Ondernemers investeren vaak hun hebben en houden in hun eigen zaak. De klassieke relatiebeheerder zoals 'leningverkopers' tegenwoordig heten bij de banken, ziet u niet meer eens het slecht gaat in de zaak. Deze week lazen we in Het Laatste Nieuws hoe sommige banken omgaan met zwaar getroffen ondernemers. Tenzij uw zaak een fietsenwinkel is misschien, want fietsen is het nieuwe golfen bij deze beroepsgroep. Neen, eens het slecht gaat ziet u niemand meer behalve de deurwaarder en de kleine lettertjes in de 'standaardvoorwaarden'. De standaardvoorwaarden die dezelfde relatiebeheerder u losjes liet tekenen omdat het moest van de 'Havenlaan'.
Ter vergelijking: de Europese banken ontleenden in 2020 ongeveer 1.308 miljard euro bij de Europese Centrale Bank (ECB) aan een negatieve rente. Ze worden dus betaald om te ontlenen. Dit is weinig ondernemers overkomen tijdens deze pandemie. KBC ontleende toen 19,5 miljard euro. Omgerekend is dat 3.900 euro per Belgisch gezin. Deze leningen aan Europese banken heetten TILTRO-leningen. De heer Frederik Ducrocet van de Zwitserse vermogensbeheerder Pictet raamt deze 'financiële meevaller' van de negatieve rente voor de banken op 15 miljard euro. Ik begrijp waar de TILT in TILTRO voor staat, men zou van minder tilt slaan.
We mogen nu niet vergeten wat de banken hebben gekregen in 2020 en toen het bij hen slecht ging in 2010. Toen het water aan de lippen stond bij KBC, sprong de overheid, wij dus, met 7 miljard euro steun mee in het bad. We lezen overal hoe snel en met hoeveel rente ze dit bedrag hebben terugbetaald. Ok, maar aan vele ondernemers bieden ze zelf die mogelijkheid niet. Eens het water aan de lippen staat wil de bank nog meer waarborgen. Komen deze er niet, dan gaan de boeken toe en verhuist uw dossier naar een andere verdieping waar je enkel hun eigen advocaat kan bellen. En dan is het jouw beurt op tilt te slaan van de verwijlintresten. Die worden dan aangerekend aan 'stoute' ondernemers: dat zijn enkel getallen van twee cijfers, en nooit negatief.
Ondernemers hebben nu meer dan ooit de steun van de banken nodig. Onze grootste Belgische bank, die eigenlijk verkocht is aan de Fransen, werd opgericht door een Nederlander met de welluidende naam: Nederlandsche Maatschappij ter Begunstiging van de Volksvlijt. Laat ons dat indachtig zijn. De volksvlijt, of ondernemingszin, is de ruggengraat van onze welvaart. Maar veelal reageren wij, Vlamingen met afgunst. Of met een flauwe grap, zoals onze meest bekende tv-viroloog die in volle crisis tweette dat het geheim is om te zorgen dat je meer inkomsten dan uitgaven. Ook bij sommige ministers lijken soms maar koeltjes te kijken naar de inspanningen van zeer veel ondernemers in ons land.
Als psycholoog wil ik hier vooral waarschuwen voor de effecten van een faillissement op het mentaal welzijn van onze ondernemers. België scoort al langer slecht in de Europese zelfmoordstatistieken. Factcheck Vlaanderen stelt dat er 17,1 zelfmoorden zijn per 100.000 inwoners. Bij mannen is dit cijfer 2,6 keer hoger dan bij vrouwen. In mijn eigen omgeving zijn er tijdens deze pandemie twee ondernemers die zich het leven benomen hebben. Zij komen niet in de covid-statistieken, maar zijn voor mij ook een slachtoffer van deze pandemie.
We hebben in Vlaanderen Dyzo, een organisatie voor zelfstandigen in moeilijkheden. Initieel opgericht in West - Vlaanderen, de bakermat van de Vlaamse kmo's. De oprichter was Dirk Verschoore, hij zag in 1997 reeds dat er geen opvang was voor zelfstandigen in moeilijkheden. Er is nog niets veranderd. Wel zijn er ondertussen 12 thematische verloven voor werknemers ingevoerd. En een schaamlapje van deze regering was de gratis sessies bij de psycholoog voor zelfstandigen. Hierbij werd waarschijnlijk vergeten dat de deurwaarder zich toegang mag verschaffen tot uw woning voor een bewarend beslag als u niet thuis bent. Ook als u naar de gratis psycholoog bent. Er zijn heel wat groepen in dit land, met of zonder papieren, die beter bescherm zijn in dit land.
Ik citeer het voorwoord van het sustainibility rapport van KBC. (Het citaat is in het Engels omdat het rapport enkel in het Engels consulteerbaar is. Waarom eigenlijk?) 'Because , regardless of how the situation pans out, we will continue assuming our responsibility towards society' stelt Johan Theys. Dus verwacht ik dat de daad bij het woord gevoegd wordt door onze bankiers en dat ze onze Vlaamse ondernemers niet dood zullen meppen via deurwaarders, torenhoge nalatigheidintresten en wederbeleggingsvergoedingen, maar dat ze hen ook een meevaller gunnen.
