Een jaar geleden wezen RSVZ-statistieken al op een opmerkelijke toename van buitenlandse zelfstandigen in België. Katrien Houtmeyers confronteerde minister van Zelfstandigen David Clarinval (MR), die een nu jaar later erkent dat er sprake is van grootschalig misbruik.
Nooit sociale bijdragen betaald
Volgens recente cijfers van het Algemeen Beheerscomité voor Zelfstandigen waren er tussen 2019 en 2021 in België 169.501 nieuwe zelfstandigen, waarvan 79.091 niet-Belgen, dus bijna de helft. Opvallend is dat maar liefst 38,3 procent van deze niet-Belgen nooit sociale bijdragen heeft betaald, wat neerkomt op meer dan 30.000 individuen. Bij de Roemenen, die bijna de helft van de nieuw aangesloten niet-Belgen vertegenwoordigen, blijkt zelfs 52,5 procent nooit een bijdrage te hebben geleverd. Deze cijfers werpen een schaduw op de werkzaamheidsgraad waar de regering mee pronkt.
Complexe fraudecarrousels
"Vaak schrijven deze buitenlandse zelfstandigen zich na enkele maanden uit en verdwijnen ze spoorloos", vertelt Houtmeyers. Het misbruik dient verschillende doelen, variërend van het verkrijgen van een verblijfsrecht van meer dan drie maanden tot het genieten van sociale en fiscale voordelen zoals gezinsbijslag. Het zijn complexe fraudecarrousels die al jaren op grote schaal actief zijn. Probleem is vooral dat het innen van achterstallige sociale bijdragen in het buitenland quasi onmogelijk is, waardoor ons land enkele honderden miljoenen euro misloopt. Een mes in de rug van alle hardwerkende zelfstandigen die wel keurig hun bijdragen betalen.”
Goedbedoeld maar niet efficiënt
Minister Clarinval heeft maatregelen aangekondigd om het misbruik tegen te gaan. Daarnaast komen er een register voor werkende vennoten en helpers en een inhoudingsverplichting in geval van sociale schulden. "Goedbedoeld, maar niet efficiënt, te complex en te veel uitzonderingen”, zegt Houtmeyers. De inhoudingsverplichting wordt bijvoorbeeld alleen toegepast in de bouw- en schoonmaaksector, terwijl fraudeurs gemakkelijk van sector kunnen wisselen. Ook het gebrek aan tijdige uitwisseling van gegevens tussen sociale verzekeringskassen zorgt ervoor dat fraude pas laat wordt ontdekt, als de vogel al gevlogen is.”
Sneller ingrijpen
Katrien vindt het bovendien bedenkelijk dat we geld onterecht uitkeren en vervolgens mensen moeten betalen om het te proberen terug te vorderen, met weinig kans op succes. “De overheid moet dus sneller ingrijpen om te voorkomen dat het misbruik van het zelfstandigenstatuut vrolijk doorgaat."
